Η κιρσοκήλη είναι διάταση του πλέγματος των σπερματικών φλεβών με αποτέλεσμα την παλινδρόμηση του αίματος στις σπερματικές φλέβες. Το αίμα των όρχεων αποχετεύεται από ένα πλέγμα φλεβών, τις σπερματικές φλέβες, οι οποίες ανεβαίνουν πάνω από τον όρχι και μέσα από τον βουβωνικό πόρο περνούν στο εσωτερικό της κοιλιάς και καταλήγουν στην κάτω κοίλη φλέβα. Για πολλούς και διάφορους λόγους στις φλέβες αυτές παλινδρομεί το αίμα προς τα κάτω και διατείνονται, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται και να ψηλαφώνται πάνω από τον όρχι. Η κιρσοκήλη δηλαδή είναι κάτι παρόμοιο με τους κιρσούς (φλεβίτις) που εμφανίζεται στα κάτω άκρα.

Η κιρσοκήλη είναι πολύ συχνή στο γενικό πληθυσμό, και μελέτες την υπολογίζουν σε ποσοστό 10-15%, ενώ εμφανίζεται ακόμη συχνότερα στους άνδρες με προβλήματα γονιμότητας (20-40%) περίπου. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η κιρσοκήλη εμφανίζεται ΑΡ. Βέβαια όποιος άνδρας έχει κιρσοκήλη δε σημαίνει ότι θα έχει και πρόβλημα στο σπέρμα του. Οι μισοί περίπου άνδρες με κιρσοκήλη θα έχουν παθολογικό σπερμοδιάγραμμα. Εάν εμφανιστεί σε νεαρές ηλικίες μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη των όρχεων. Μπορεί επίσης να προκαλέσει ήπιο πόνο και ενόχληση στην πλευρά που εμφανίζεται.

Όταν η κιρσοκήλη δημιουργεί προβλήματα πρέπει να θεραπεύεται. Η θεραπεία της είναι χειρουργική. Υπάρχουν διάφορες επεμβάσεις αποκατάστασης κιρσοκήλης οι οποίες παρουσιάζουν μικροδιαφορές στην αποτελεσματικότητα και στις επιπλοκές τους. Η κεντρική ιδέα όμως όλων των επεμβάσεων αυτών είναι η σύγκλειση των σπερματικών φλεβών, έτσι ώστε το αίμα να μην παλινδρομεί προς τον όρχι και τον βλάπτει. Σήμερα η επέμβαση γίνεται με υποβουβωνική προσπέλαση μικροχειρουργικά, με μικρές τομές δύο εκατοστών και δεν διανοίγεται το κοιλιακό τοίχωμα και μύες. Η σύγχρονη αυτή μέθοδος χρησιμοποιεί χειρουργικό μικροσκόπιο ή μεγεθυντικές λούπες και βοηθά το χειρουργό να αναγνωρίσει καλύτερα τις σπερματικές φλέβες και να τις διαχωρίσει από τα λεμφαγγεία της περιοχής με καλύτερα αποτελέσματα στην τελική έκβαση της επέμβασης.  Η νοσηρότητα της επέμβασης είναι μηδενική σχεδόν και η παραμονή του ασθενούς στην κλινική είναι μικρότερη από 24 ώρες. Η λαπαροσκοπική και η ρομποτική κιρσοκήλη, παρά το ότι είναι εύκολο τεχνικά να πραγματοποιηθούν, δεν προσφέρουν κάποιο πλεονέκτημα και απλώς αυξάνουν την πολυπλοκότητα και το κόστος της επέμβασης.

Μετά από επέμβαση αποκατάστασης της κιρσοκήλης τα αποτελέσματα στο σπέρμα δε φαίνονται αμέσως. Θα πρέπει να περάσουν 4 έως 6 μήνες για να φανεί βελτίωση στις παραμέτρους του σπέρματος. Είναι πάντως πολύ δύσκολο να προσδιορίσει κανείς σε ποιο βαθμό θα διορθωθεί το σπέρμα και αν ο άντρας θα καταστεί τελικά γόνιμος.